دکتر سعیده جهانبانی با اشاره به اینکه «14 نوامبر برابر بر 23 آبان ماه روز جهانی دیابت نام‌گذاری شده است»، اظهار کرد: این کار بزرگ‌ترین کمپین آگاهی برای دیابت در جهان است که از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار بوده و دیابت را به عنوان یک مسئله در بهداشت جهانی کاملا در کانون توجه قرار می‌دهد.

وی با بیان اینکه «نماد این کمپین یک دایره آبی است که نماد جهانی آگاهی از دیابت است»، افزود: این نماد نشان‌دهنده وحدت جامعه جهانی دیابت در برابر اپیدمی این بیماری است. در دنیا میلیون‌ها نفر مبتلا به دیابت هستند. همه ساله نیز آمار مبتلایان به این بیماری درحال افزایش است. سوال اینجاست که آیا ما می‌توانیم از دیابت جلوگیری کنیم یا خیر؟

با تغییر سبک زندگی می‌توانیم از ابتلا به دیابت نوع دو جلوگیری کنیم
این متخصص بیماری‌های داخلی با اشاره به اینکه «ما با تغییر سبک زندگی خود می‌توانیم از ابتلا به دیابت نوع دو جلوگیری کنیم»، بیان کرد: در واقع قبل از اینکه افراد مبتلا به دیابت شوند، مبتلا به دیابت هستند. قند خون این افراد بیش از حد نرمال است اما آن‌قدر افزایش پیدا نکرده که به دیابت مبتلا شوند. ما اگر بتوانیم افراد را در این مرحله شناساییی کنیم، می‌توانیم از ابتلاء آن‌ها به دیابت جلوگیری کنیم. برای شناسایی این افراد باید از کسانی که در معرض خطر افزایش قند خون هستند، تست قند خون گرفته و یا قند خون آن‌ها را چک کنیم.

جهان‌بانی با بیان اینکه «قند خون همه افرادی که 45 سال و یا بیشتر سن دارند، باید چک شود»، ادامه داد: مادرانی که مبتلا به دیابت شده‌اند و یا نوزادی با وزن چهارکیلو به دنیا آورده‌اند، جزو آن دسته از افرادی هستند که باید قندخون‌شان چک شود. افرادی که دچار افزایش وزن هستند، افرادی که یکی از افراد خانواده‌شان مبتلا به دیابت نوع دو بوده، افراد کم تحرک و افراد مبتلا به بیمارهای قلبی، عروقی، فشارخون و چربی خون نیز باید قندخون‌شان چک شود.

وی عنوان کرد: این افراد در معرض زنگ خطر دیابت هستند. آنها باید به پزشک مراجعه کرده و دکتر برای آن‌ها آزمایش قند خون بدهد و باتوجه به نتیجه آزمایش اگر در گروه دیابت قرار گرفته باشند، می‌توانند با تغییر سبک زندگی خود مانند کم‌کردن وزن، خوردن غذاهای سالم، فعالیت ورزشی منظم و ترک سیگار از ابتلا به دیابت جلوگیری کنند.

این متخصص بیماری‌های داخلی با بیان اینکه «این افراد با تغییرات سالم و عادات جدیدی که در زندگی خود به وجود می‌آورند، می‌توانند شادتر زندگی کرده و از ابتلا به دیابت جلوگیری کنند»، خاطرنشان کرد: تست قند خون همان آزمایش قندخون ناشتایی است که در چکاب، چک می‌شود. وقتی قند خون فرد از حد معمولی افزایش پیدا می‌کند، دکتر متخصص با راهنمایی‌هایی که به مریض می‌دهد از افزایش بیشتر قندخون و تبدیل آن به دیابت جلوگیری می‌کند. از طرف دیگر دیابت نوع دو در طی چندین سال ایجاد می‌شود، بدون اینکه فرد علائم قابل توجهی را احساس کند. برای تشخیص دیابت نوع دو نیز باید تست قندخون از افرادی که در معرض خطر ریسک افزایش قندخون هستند، گرفته شود. به طور کلی با تست قندخون می‌توان دیابت پنهانی فرد و افراد در معرض دیابت را تشخیص داد.

جهان‌بانی درخصوص ابتلاء دانش‌آموزان به دیابت، تاکید کرد: واقعیت این است که ابتلا به دیابت نوع دو در سنین جوان‌تر افزایش پیدا می‌کند. پدر و مادرها باید عادت سالم‌خوری را در فرزند خود به وجود بیاورند. خانواده‌ها باید فعالیت داشتن را تبدیل به یک تفریح برای بچه‌های خود کنند. یکی از عادت‌های سالم‌خوری این است که بچه‌ها را تشویق کنیم تا در طول روز آب بیشتری بخورند، میوه و سبزیجات بیشتری مصرف کنند و از پروتئین‌هایی مانند مرغ و تخم‌مرغ استفاده کرده و از تغذیه با نوشابه‌های انرژی‌زا، غذاهای فست‌وفودی و بسته‌بندی کمتر استفاده کنند.

برای پیشگیری از دیابت و تقویت سیستم ایمنی ورزش کنید
وی تشریح کرد: بزرگسالان برای پیشگیری از دیابت و تقویت سیستم ایمنی خود در برابر کرونا، در طول هفته  150 دقیقه و به عبارت دیگر پنج روز در هفته و هربار 30 دقیقه یک فعالیت ورزشی با شدت مناسب داشته باشند. به طوری که تعداد ضربان و تنفس‌ افزایش پیدا کند. این فعالیت باید یک فعالیتی باشد که فرد به آن علاقه داشته باشد. این فعالیت می‌تواند پیاده‌روی، کارکردن در منزل، دوچرخه‌سواری و... باشد. این فعالیت برای بچه‌ها باید روزانه یک ساعت باشد. این میزان فعالیت می‌تواند به صورت بخش‌بخش در طول روز باشد. ما باید سعی کنیم با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی در این دوران در مکان‌های خلوت شرایط این فعالیت را برای فرزندان‌مان فراهم کنیم.

این متخصص بیماری‌های داخلی درخصوص ابتلاء فرد دیابتی به کرونا، گفت: به طور کلی ابتلا به دیابت یک ریسک‌فاکتوری برای ابتلا به نوع شدید کویید19 است. ما نمی‌خواهیم این مسئله اظطراب به بیمارها وارد کند. احتمال ابتلا به نوع شدید کویید 19 در بیماران دیابتی که قندخون آن‌ها کنترل نیست، بیشتر است. اگر شما یک بیمار دیابتی هستید که از خودتان مراقبت می‌کنید، یعنی درطول روزمایعات به اندازه کافی می‌خورید، تغذیه سالمی دارید، داروهای خود را به موقع مصرف می‌کنید و در عین حال فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت می‌کنید و ماسک می‌زنید، شانس احتمال ابتلاء شما به نوع شدید کویید 19 بسیار کم است. افراد دیابتی بیشتر در معرض خطر ابتلا به کرونا هستند اما اگر خودمراقبتی درستی از خود داشته باشند، می‌توانند از ابتلا به کرونا جلوگیری کنند.

باید دارو و انسولین‌های به‌روز تر وارد بازار کنیم
جهان‌بانی درخصوص انسولین و داروهای دیابت، اظهار کرد: تنظیم دوز انسولین و مقدار دارو قطعا باید تحت نظر پزشک باشد. بیمار سرخود نمی‌تواند اگر انسولین پیدا نکرد، دوز استفاده را کم کند. اگر فرد مبتلا به دیابت از لحاظ هزینه و در دسترس بودن داروی خود دچار مشکل شد، بهتر است به پزشک مراجعه کند و پزشک داروهای دردسترس‌تر و با قیمت مناسب‌تر برای او تجویز کند؛ مثلا ما قرص متفورمین را داریم که اولین دارو برای درمان کنترل قندخون است. این دارو یکی از مقرون به صرفه‌ترین داروها از لحاظ قیمت است. توصیه ما به مریضی که می‌خواهد داروی خود را تغییر بدهد و یا قند خون او کنترل نیست، این است که به پزشک خود مراجعه کرده و دکتر داروی او را تغییر بدهد و یا قندخون او را چک کند. من امیدوارم هستم با تدابیری که مسئولین دارند، ما بتوانیم به دارو و انسولین‌های به‌روز تر را وارد بازار کنیم.

وی درخصوص تاثیر کرونا بر افزایش مبتلایان به دیابت، بیان کرد: کم‌تحرک‌بودن می‌تواند افراد بیشتری را در معرض افزایش قندخون قرار دهد. این مورد خود می‌تواند به نوعی ریسک‌فاکتور باشد. در همه جای جهان دیابت نوع دو از نوع یک شایع‌تر است. دیابت نوع یک حالت ژنتیکی دارد اما دیابت نوع دو بستگی به سبک زندگی و ریسک‌فاکتورها دارد. سبک زندگی همه مردم دنیا به گونه‌ای است که آمار مبتلایان به دیابت نوع دو درحال افزایش است. قند خون یکی از فاکتورهایی است که توسط خود فرد و خانواده کنترل می‌شود.

خوب غذا خوردن کلید کنترل قند خون است
این متخصص بیماری‌های داخلی عنوان کرد: افراد مبتلا به دیابت سعی کنند که آموزش‌های لازم برای خود مراقبتی از خود را از دکتر و یا کلینیک‌های سلامتی دریافت کنند. اگر افراد مبتلا به دیابت مراقبت‌های کافی از خود داشته باشند و داروهای خود را به موقع مصرف کنند، می‌توانند زندگی بهتر و شادی‌تر با دیابت داشته باشند. یکی از فاکتورهای خودمراقبتی فرد مبتلا به دیابت، تغذیه سالم است. کنترل قند خون، کلید زندگی کردن با دیابت است که خوب غذا خوردن کلید کنترل قند خون است.  برای یک برنامه غذایی سالم، فرد مبتلا باید میوه و سبزیجات را به صورت فراوان مصرف کند. غذای خود را در طول روز به صورت منظم میل کنیم. از غذاهای کم‌نمک، کم‌شکر و کم‌چرب استفاده کنیم. افراد دیابتی باید به جای نوشیدنی از  آب استفاده کنند و به جای خوردنی‌های شیرین از میوه استفاده کنند.

جهان‌بانی با بیان اینکه «درحال حاضر در دنیا از روشی به نام بشقاب بحث می‌شود»، خاطرنشان کرد: این یک روش ساده‌ای است تا متوجه شوید که پروتئین بدون چربی و سبزیجات را به میزان کافی دریافت و میزان کربوهیدرات را که بیشترین تاثیر در قندخون دارد، کم کرده‌اید. در این روش نصفی از بشقاب معمولی که از آن برای غذاخوردن استفاده می‌کنیم، باید سبزیجات باشد. یک چهارم از آن پروتئین‌های کم‌چربی و یک چهارم دیگر کربوهیدرات باشد.

افراد دیابتی باید فعال باشند
وی با اشاره به اینکه «افراد دیابتی باید فعال باشند»، تاکید کرد: فعالیت به کنترل قندخون کمک و خطر ابتلا به بیمارهای قلبی و عروقی را کم‌تر می‌کند. این کار به حس و حال خوب، حافظه و خواب بهتر افراد دیابتی کمک می‌کند. این افراد بهتر است روزانه 20 تا 25 دقیقه فعالیت داشته باشند. اگر فرد اهل تحرک و فعالیت نیست، باید کم کم میزان فعالیت و تحرک خود را افزایش بدهد. افراد دیابتی در حین ورزش کردن، حتما از جوراب‌نخی و کفش ورزشی مناسب استفاده کنند. افراد دیابتی به خصوص کسانی که انسولین مصرف می‌کنند باید قبل از ورزش قندخون خود را چک کرده و اگر قند خون‌شان کمتر از 100 بود، یک میان وعده میل کنند. این افراد در حین ورزش باید آب زیادی مصرف کنند.

این متخصص بیماری‌های داخلی با بیان اینکه «به طور کلی بیماران دیابتی در طول روز بهتر است، میان‌وعده داشته باشند»، تشریح کرد: افراد دیابتی باید مرتبا قند خون خود را چک کرده و آن را در محدوده هدفی که پزشک به آن‌ها گفته است، قرار دهند. اینکه فرد در روز چندبار و هربار چه زمانی قندخون خود را چک کند، بستگی به تشخیص پزشک او دارد. مهم این است که افراد دیابتی علائم افت قندخون را باید بشناسند.

جهان‌بانی ادامه داد: افت قندخون دلایل زیادی مانند مصرف نکردن وعده غذایی، نوشیدن الکل، ورزش زیاد و... دارد. از علائم افت قند خون در فرد دیابتی لرزش، تعلیق، عصبی شدن، گیجی، عدم هوشیاری، سرگیجه، احساس گرسنگی و... است. اگر فرد مبتلا به دیابت علائم افت قند خون را بداند، در زمان افت قندخون می‌تواند خودش را به سرعت درمان کند. توصیه می‌شود افراد دیابتی همیشه همراه خود یک خوردنی شیرین داشته باشند. به طور کلی فرد دیابتی باید قند خون قبل از غذایش، بین 80 تا 130 و قندخون دو ساعت بعد از غذا کمتر از 180 باشد.

دیابتی‌ها هرروز پاهای خود را چک کنند
وی درخصوص عوارض دیابت، گفت: دیابت در تمامی اعضای بدن فرد دیابتی اثر می‌گذارد. اگر فرد دیابتی از خود مراقبت کند، می‌تواند از عوارض دیابت جلوگیری کند. یکی از عوارض شایعی که افراد دیابتی با آن درگیر هستند، زخم پای دیابتی است. افراد دیابتی برای اینکه از این عارضه جلوگیری کنند، باید هر روز پاهای خود را چک کنند. پاهای خود را از نظر بریدگی، قرمزی، تورم، تاول و میخچه بررسی کنند. فرد دیابتی اگر چنین زخمی بر روی کف پای خود داشت باید این زخم را به پزشک خود نشان دهد تا او ببیند که زخم پای او در چه حدی است. فرد دیابتی برای جلوگیری از زخم پا، باید مرتبا پای خود را شسته، خشک کرده و با وازلین آن را نرم و مرطوب نگه دارد. فرد دیابتی باید سعی کند هیچوقت پا برهنه حتی در خانه راه نرود. اگر فرد  دیابتی کفش نو خرید، آن را هر روز به مدت یک ساعت بپوشد تا پای او زخم نشود.  اگر فرد دیابتی ناخن خود را گردبچیند، پای او زخم می‌شود.

این متخصص بیماری‌های داخلی خاطرنشان کرد: فرد دیابتی علاوه بر زندگی سالم و خود مراقبتی باید هر ماه یک بار به پزشک خود مراجعه کند. اگر دارو و قندخون او کنترل است می‌تواند هر 6 ماه یک بار به پزشک مراجعه کند.

جهان‌بانی با اشاره به اینکه «افراد دیابتی باید واکسن آنفلوآنزا زده و آزمایش‌های اصلی مانند کارکرد چربی خون و کلیه را چک کنند»، تاکید کرد: مراکز بهداشتی تمهیداتی برای تزریق واکسن آنفلوآنزا به مبتلایان دیابتی درنظر گرفته است. اگر فرد دیابتی مبتلا به کرونا شود، التهابی که در بدن او ایجاد شده سبب می‌شود تا قند خون او کنترل نشود. فرد دیابتی در حین بیماری ممکن است خوب آب و غذا نخورد که این موضوع موجب کنترل نشدن قندخون در آن‌ها می‌شود. فرد دیابتی مبتلا به کرونا باید دارو و انسولین خود را طبق همان دستوری که پزشک به او تجویز کرده است، ادامه بدهد.

وی افزود: این فرد هر چهار ساعت در حین این بیماری باید قندخون خود را چک کند. مایعات زیاد بدون کالری را هر نیم ساعت مصرف کند. این فرد سعی کند خود را وزن کند. کاهش وزن ناخواسته یکی از دلایل افزایش قندخون است. اگر این فرد نتوانست خوب نفس بکشد، در یک بازه چهار ساعت نتوانست خوب مایعات مصرف کند، اسهال و استفراغ‌های بسیار شدیدی دارد، در روز گذشته خود نتوانسته خوب غذا بخورد، در روزهای مریضی خود چندین کیلو وزن کم کرده و یا قندخون او به زیر 60 رسیده و یا به طور کلی قند خون بالاست باید  حتما به پزشک مراجعه کند. این علائم یک زنگ خطر است. مریض در این وضعیت باید حتما به بیمارستان مراجعه کند.

منبع: ایسنا