اقدامی که می‌تواند مناسبات اقتصادی و سیاسی چین و آمریکا را در آینده تحت تأثیر قرار بدهد.ریشه تنش بین چین و تایوان به جنگ داخلی چین در ابتدای قرن بیستم باز می‌گردد. جنگ داخلی چین یا جنگ داخلی کمونیست‌ها و ناسیونالیست‌ها تخاصمی نظامی در کشور چین، بین کومینتانگ (جبهه ناسیونالیست‌های چین) و حزب کمونیست چین بود. این جنگ در 1926 با تصفیه جبهه متحد کومینتانگ از اعضای چپ و کمونیست توسط رهبر وقت کومینتانگ، چیانگ کای شک، آغاز شد؛ و در 1949 با پایان غیررسمی تخاصمات نظامی پایان یافت. در نتیجه کمونیست‌ها به رهبری مائو کنترل بخش قاره‌ای چین را به دست گرفتند و ناسیونالیست‌ها به مناطق کوچکی در تایوان، پنگهو و جزایر فوجیان عقب‌نشینی کردند.«آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی ابعاد مختلف این سفر با دکتر علی بیگدلی، تحلیلگر روابط بین‌الملل گفت وگو کرده که در ادامه ماحصل این گفت وگو را می‌خوانید.

چرا به رغم هشدارهایی که چین نسبت به سفر خانم پلوسی به تایوان داشت اما در نهایت این اتفاق رخ داد؟ آمریکا با این اقدام چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
پس از اینکه جنگ بین کمونیست‌ها و ناسیونالیست‌ها در چین با پیروزی کمـــونیســــت‌ها به پایان رسید. مائو در سپتامبـــر1949 چین را یک کشـــور کمونیستی اعلام کـرد و ژنرال «چیانگ کای شک» که رهبـــری ناسیونالیست‌هـــا را برعهده داشت بـــا حمایت آمریکا بـــه تایوان مهاجرت کرد و آمریکا از آن زمان تاکنون این سرزمین را تحت حمایت نظامی خود قرار داده است.در سال1972 نیکسون رئیس جمهــور وقت آمریکا به دعوت «چو ان لای» به چین سفر کرد. در این سفر یکی از شروط ادامه مذاکرات این بود که آمریکا چین واحد را به رسمیت بشناسند و این کار را انجام داد. در نتیجه آمریکا پس از این دعوت چین واحد را به رسمیت شناخته اما هنوز حاضر نیستند از تایوان دست بکشد که این جزیره به سرزمین اصلی چین بازگردد. به همین دلیل سفر خانم پلوسی سفر بسیار جنجالی بود و در مناسبات بین دو کشور تأثیرگذار خواهد بود. درآخرین بیانیه‌ای که دفتر خانم پلوسی صادر کرد عنوان شد که سفر به تایپه انجام نخواهد شد و به همین دلیل فضا تا حدودی آرام شده بود. از سوی دیگر گفت‌وگو و یا مناظره‌ای که بین رهبر چین و بایدن به مدت دو ساعت انجام شد و تحلیلی که چین انجام داد و ملاقاتی که صورت گرفت نشان داد نرمش بین دو کشور تاحدودی بیشتر از گذشته شده است.اگر چه رهبر چین عنوان کرد ورود به تایوان بازی کردن با آتش است و هر کس وارد شود سوخته خواهد شد و ارتش چین از مدت‌ها قبل مانورهای نظامی خود را در این زمینه آغاز کرده بود. با این وجود خانم پلوسی تصمیم گرفت این سفر را انجام بدهد و به همین دلیل به تایوان سفر کرد.

چرا پلوسی در چنین شرایطی تصمیم گرفت سفر خود به تایوان را انجام بدهد؟
این سفر بیشتر یک سفر تبلیغاتی برای خانم پلوسی و حتی جو بایدن بود. در شرایط کنونی انتخابات مقدماتی میان دوره‌ای در آمریکا در حال رخ دادن است. در چنین شرایطی حزب دموکرات نیاز دارد امتیازهای بیشتری را به دست بیاورد و سطح محبوبیت بایدن را در آمریکا افزایش بدهند. در شرایط کنونی سطح محبوبیت بایدن به38 درصد رسیده که یک حد نازل در تاریخ آمریکاست و کمتر رئیس جمهوری وجود داشته که در این سطح قرار گرفته باشد. از سوی دیگر اگر خانم پلوسی نتواند سطح محبوبیت حزب دموکرات را افزایش بدهد این احتمال وجود دارد که نتواند به عنوان نماینده مجلس نمایندگان انتخاب شود و در نتیجه نمی‌تواند رئیس مجلس باشد .در ابتدا این موضوع با چینی‌ها در میان گذاشته شده بود که قرار است خانم پلوسی با یک هواپیمای نظامی حرکت کند که در نهایت این اتفاق رخ نداد. خانم پلوسی در دوران ریاست جمهوری ترامپ نیز چنیــن درخواستی را مطــرح کرده بود که یک هواپیمــای نظامی در اختیـــار وی قرار بگیرد تا وی به تایوان سفر کند.با این وجود ترامپ با این درخواست مخالفت کرد و به همین دلیل بین ترامپ و پلوسی اختلاف ایجاد شد.این اختلاف نیز رفته رفته عمیق‌تر شد و شدت بیشتری پیدا کرد.به همین دلیل سفر خانم پلوسی را باید یک سفر تبلیغاتی به شمار آورد. وی در این سفر با هیچ مقام نظامی در تایوان دیدار و گفت وگو نکرده است.این سفری کوتاه مدت بوده که در نصف روز انجام شده است.در چنین شرایطی چین مانور نظامی خود را تا نزدیکی‌های خاک تایوان نیز پیش برد.این در حالی است که براســـاس اخبار منتشر شـــده چند هـواپیمای نظامـــی تایوان هواپیمای خانم پلوســی را اسکورت می‌کردند. این شرایط نشان می‌دهد که خانم پلوســی ناچار بوده دست به چنین اقدامی بزند. هرچند برخی این کار را به پای شجاعت وی گذاشته‌اند. به هر حال این سفر انجام شد و چینی‌ها نیز برخی اتفاقات را نادیده گرفتند.

واکنش چین به این سفر در آینده چه خواهد بود؟ آیا این سفر مناسبات بین چین و آمریکا را کمرنگ‌تر می‌کند؟
در آینده‌ای نزدیک کنگره حزب کمونیست چین برگزار خواهد شد و رهبر کنونی چین اگر نتواند امتیاز برجسته‌ای داشته باشد این احتمال وجود دارد که از رقبای حزبی خود شکست بخورد. به همین دلیل نیز رهبر کنونی چین سفر خانم پلوسی به تایوان را جدی گرفت. با این حال این سفر از سوی آمریکایی‌ها صورت گرفت. آمریکا گمان می‌کرد اگر این سفر صورت نگیرد ممکن است به وجهه و پرستیژ آمریکا لطمه بخورد. اگرچه کاخ سفید و رئیس جمهور آمریکا با این سفر موافق نبودند که البته این موضوع بیشتر یک ظاهرسازی به نظر می‌رسید. نکته دیگری که در این زمینه وجود دارد این است که چین موجودیت خود را براساس تجارت قرار داده است. نزدیک به یک دهه پیش حجم مبادلات تجاری چین و آمریکا در حدود750 میلیارد دلار افزایش پیدا کرد که در شرایط کنونی به600 میلیارد دلار رسیده و به همین دلیل چین تمایـــل ندارد بازار مهمی مانند آمریکا را از دست بدهد. البته که آمریکا نیز تمایل ندارد بازار بزرگ چین را از دست بدهد.در نتیجه نگاه چین و آمریکا یک نگاه اقتصادی و تجاری است و نه نظامی. از سوی دیگر نگاه بایدن به رهبـــر چین نسبت به نگاه وی نسبت به پوتین مهربان‌تــــر و همراه با احترام بیشتری است. اگرچه بایدن بارها به چین توصیه کرده از روسیه فاصله بگیرد و چین این موضوع را قبول نکرده است. واقعیت این است که آمریکا نمی‌خواهد به راحتی چین را از دست بدهد. دلیل این موضوع نیز این است که چین تسلط کامل نسبت به کره شمالی دارد و کره شمالی نیز یک تهدیدکننده برای آمریکا و اروپا به شمار می‌رود. به همین دلیل آمریکــــا نمی‌خواهد چیـــن را با برخـی اقدامات عصبانی کند.با این وجود چاره‌ای وجود ندارد که آمریکا رضایت بدهد که تایوان در نهایت ضمیمه خاک چین شود به همان شکل کـــه این اتفاق برای هنــگ کنگ نیز رخ داد.هر چند که سفر پلوسی به تایوان یک سفر تبلیغاتی بود و هیچ جنبه تهدیدکننده نظامی برای چین به همراه نداشت.

آیا پس از این سفر فشارهای چین به تایوان افزایش پیدا نخواهد کرد؟ آیا این احتمال وجود دارد که چین درباره تایوان مانند روسیه در موضوع اوکراین از گزینه نظامی استفاده کند؟
من فکر نمی‌کنم گزینه نظامی در این زمینه مطرح شود. چینی‌ها به صورت کلی اهل نظامی‌گری نیستند هر چند در مورد اخیر به صورت نمایشی دست به یک مانور نظامی زده‌اند. آن چیزی که برای چین حائز اهمیت است این است که بازار خود را در آمریکا، اروپا و حتی در خاورمیانه از دست بدهند. به همین دلیل چین ناچار است که با سیاست‌هایی کج دار و مریز با موضوع برخورد کرد و آمریکا را به سمتی هدایت کند که در 10 سال آینده شرایطی پیش بیاید که تایوان به خاک چین ضمیمه شود. به همین دلیل استفاده از گزینه نظامی در شرایط کنونی بعید به نظر می‌رسد. فشارهای چین به تایوان نیز افزایش پیدا نمی‌کند مگر اینکه آمریکا یک زمان بندی را در نظر بگیرد تا براساس این زمان بندی تایوان را تقدیم به چین کنند. اگر چه این کار برای آمریکا نیز سخت و دشوار است و کار راحتی نخواهد بود. دلیل این موضوع نیز این است که آمریکایی‌ها در تایوان سرمایه گذاری‌های کلانی کرده‌اند. از سوی دیگــــر به دنبــال این نیستنـــد کــه چینی‌ها را عصبانی کنند که این بازار را نیز از دســـت بدهند.براساس محاسباتی که صورت گرفته حجم مبادلات تجاری آمریکا و چین که در حدود600 میلیارد دلار در سال است در حدود یک میلیون و هشتصد هزار شغل در آمریکا به وجود می‌آورد که رقم بسیار بالایی است.در شرایط کنونی که این میزان صادرات کاهش پیدا کرده بسیاری از کشاورزان و دامداران ناراضی هستند.یکی از صادرات اصلی آمریکا به چین خوک است که در شرایط کنونی که میزان آن کاهش پیدا کرده با نارضایتی‌های زیادی از سوی کسانی قرار گرفته که در آمریکا خوک پرورش می‌دهند.این نارضایتی‌ها از دوران ترامپ مطرح شده بود و تا به امروز نیز ادامه داشته است. به همین دلیل آمریکا نمی‌خواهد بازار چین را از دست بدهد. این وضعیت تاحدود زیادی برای چین نیز وجود دارد و چین نیز نمی خواهد روابط تجاری‌اش با آمریکا مخدوش شود.با در نظر گرفتن همه این شرایط نگاه محافظه کارانه چین به روابط تجاری خود باعث می شود که از گزینه نظامی درباره تایوان استفاده نکنند.این موضوعی است که آمریکا نیز به دنبال آن است. به همین دلیل این احتمال وجود دارد که یک جدول زمان بندی را در نظر بگیرند که آمریکا دست از حمایت از تایوان بردارد و به مرور زمان تایوان ضمیمه خاک چین شود. با این وجود احتمال شکل‌گیری جنگ در شرایط کنونی وجود ندارد.به هر حال چین به خوبی به این نکته آگاهی دارد که در صورتی که از گزینه نظامی علیه تایوان استفاده کند برخی منافع بلندمدت اقتصادی خود را از دست می‌دهد. این اتفاقی بود که برای روسیه به واسطه حمله به اوکراین رخ داده است. به همین دلیل چین قصد ندارد تجربه روسیه در اوکراین را در تایوان تکرار کند.

منبع: آرمان ملی