مهدی سنایی، مشاور ارشد وزیر خارجه با گرامیداشت یاد سردار شهید حاج قاسم سلیمانی و اشاره به نقش منحصر به فرد وی در سیاست خارجی کشور و منطقه طی سال‌های اخیر گفت: آمریکایی‌ها و غربی‌ها نقشه‌های زیادی را برای دگرگون کردن منطقه خاور میانه طراحی کرده بودند با هدف اینکه نظام‌های سیاسی خاور میانه را متحول کنند. این طرح به خاطر حضور سردار سلیمانی و برنامه ریزی‌هایی که وی انجام داد عقیم شد.
مشاور ارشد وزیر خارجه افزود: در سال‌های 91 و 92 برخی رسانه‌های عربی درباره سقوط دمشق اطلاع رسانی می‌کردند و اینکه این چرخه به جا‌های دیگر سرایت می‌کند. نقشه‌ای که برای اوراسیا و خاور میانه کشیده شده بود متوقف شد و بخش زیادی از آن ناشی از برنامه ریزی‌ها و رشادت و تصمیم گیری‌های شهید سلیمانی در میدان عمل بود که نمود آن را در مبارزه با داعش و در مناقشه سوریه دیدیم و دنیا در این برهه به صورت جدی احساس تهدید کرد وقتی که داعش موصل را گرفت و برای شهر‌های دیگر کشور‌ها هم برنامه ریزی کرده بود. به همین دلیل روس‌ها احترام زیادی برای سردارسلیمانی به عنوان قهرمان مبارزه با تروریسم قائل بودند و شهادت ایشان بازتاب گسترده‌ای داشت.
سفیر پیشین ایران در مسکو در گفتگو با برنامه سعادت آباد رادیو تهران با اشاره به ملاقات سردارسلیمانی با پوتین در کرملین و تاکید بر اینکه ایشان از مجاری رسمی برای ملاقات وارد نمی‌شد، گفت: ملاقات وی (با پوتین) در کرملین و تعامل با فرماندهان نظامی و دفاعی روسیه تاثیر به سزایی در شکل گیری تحولات پس از آن داشت. اشراف شهید سلیمانی به موضوع سوریه و اهمیت این موضوع باعث شد تا روسیه هیچ مشاوری را امین‌تر از سردار سلیمانی نبیند. شهید سلیمانی تفکراتی راهبردی داشت و تمامی میدان مبارزه را می‌شناخت. به همین دلیل این ملاقات از اهمیت تاریخی برخوردار است و مقامات روس هم به آن بسیار توجه داشته اند.
وی درباره دیدگاه روسیه نسبت به ترامپ و بایدن به عنوان نمایندگان جمهوری خواهان و دموکرات‌های آمریکایی گفت: نتایج انتخابات آمریکا به عنوان یکی از اصلی‌ترین بازیگران نظام بین‌الملل در دنیا تاثیرگذار است و کشور‌هایی مثل ایران و روسیه که تکیه بر نقاط قوت درونی و رویکردی درونی دارند حتما تحولات بین الملل را دنبال می‌کنند. رصد تحولات بین المللی برای تصمیم گیری‌های متناسب با آن بسیار مهم است.
مشاور ارشد ظریف افزود: اگرچه روس‌ها انتخابات ریاست جمهوری دوره قبل آمریکا که به پیروزی ترامپ منجر شد را با علاقه دنبال کردند، اما نتیجه آن بالعکس بود. این دوره هم تحولات آمریکا به خوبی توسط روسیه رصد شد، اما آن‌ها با بی تفاوتی این رویداد را تحلیل کردند با این دید که انتخابات ریاست جمهوری آمریکا تاثیر به سزایی در روند بهبود روابط روسیه با آمریکا نخواهد داشت. اگرچه روسیه به صورت سنتی با جمهوری خواهان بهتر کار می‌کند ضمن اینکه در انتخابات اخیر طوری عمل کرد که دوباره متهم به دخالت در این رویداد نشود و تبریک به بایدن را تا اتمام جمع آوری رای‌های الکترال به تاخیر انداختند.
مشاور ارشد وزیر امور خارجه با اشاره به وضعیت نامناسب مناسبات سیاسی بین روسیه و آمریکا گفت: آنچه در تحلیل‌های اندیشمندان روسی و تولیدات اندیشکده‌ها می‌بینیم خیلی امیدی به بهبود روابط بین این دو کشور وجود ندارد. روابط این دو کشور در حالت یخ زده و نامناسب قرار دارد و فقط موارد فوری مثل تمدید یا عدم تمدید قرارداد استارت و ری استارت با موضوع کاهش سلاح‌های راهبردی است که تا ژانویه 2021 فرصت دارد و باید برای آن تصمیم گیری شود. به هر ترتیب با وجود اینکه کرملین اعلام کرد آماده مذاکره با تیم جدید ریاست جمهوری است پس از حمله سایبری به مراکز راهبردی و وزارت خانه‌های آمریکا و ادعای این کشور مبنی بر اینکه این حمله توسط روس‌ها انجام شده است روسیه را تهدید کرد دو سرکنسولگری خود را در روسیه خواهد بست بنابر این این دو کشور راه دشواری را در پیش دارند و به نظر می‌رسد دورنمای روشنی در آینده نخواهند داشت.
سفیر پیشین ایران در روسیه با اشاره به استراتژی پوتین در روابط روسیه با ایران گفت: واقعیت این است که اتحاد‌های استراتژیک ویژگی برخی کشور‌ها در جنگ سرد و اتحاد‌های دوقطبی بوده است، اما در سال‌های اخیر به دلیل اینکه جنگ سرد تمام شده و جهان از حالت دو قطبی خارج شده است دگرگونی بسیار بالا است. کشور‌ها بیشتر با هم شراکت‌های استراتژیک یا راهبردی دارند. بدون تردید ایران و روسیه طی سال‌های اخیر شریک راهبردی یکدیگر بوده اند. این دو کشور در مبارزه با تروریسم در سوریه، مقابله با یکجانبه گرایی در عرصه بین الملل، حضور در کریدور شمال جنوب و اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان شانگ‌های با هم مشارکت راهبردی داشته اند.
سنایی درباره تفاوت شراکت راهبردی با اتحاد گفت: دو کشوری که در دوره جنگ سرد توافق نامه استراتژیک را امضاء می‌کردند؛ از آن پس خیالی راحت داشتند، ولی در شراکت راهبردی به صورت مداوم باید با شرکا در تعامل باشیم واز روابط مراقبت کرده و عرصه‌های جدیدی از منافع مشترک را تعریف کنیم.
مشاور ارشد وزیر امور خارجه در ادامه گفت: من معتقد هستم موضوعات و مواضع مشترک در دیدگاه‌های روسیه و ایران درباره عرصه بین الملل و مسائل منطقه چنان فراوان است که همکاری پایدار را برای این دو کشور فراهم می‌کند و این نافی این موضوع نیست که باید به صورت مداوم روابط را رصد کرده و ایده‌های جدید برای آن خلق کرد. به عنوان مثال در موضوع جنگ قره باغ دو نشست در تهران و باکو در سطح سران تشکیل شد و اگر پروژه کریدور شمال و جنوب عملیاتی‌تر شده بود قطعا نوع تاثیرگذاری ایران در حوادث قفقاز با شرایط کنونی متفاوت بود و یا حضور ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا مزایای بسیار جدی را برای ایجاد منطقه آزاد تجاری برای ایران فراهم کرده است؛ بنابراین برای شراکت مدام باید ابزار سازی کرد. اما دلایل زیادی برای پایداری روابط ایران و روسیه وجود دارد و اینکه ما فقط بر اساس کلیشه‌های تاریخی قضاوت نکنیم.
سنایی در پاسخ به پرسش مجری برنامه مبنی بر اینکه روسیه بزرگترین واردکننده لبنیات است، اما چرا ما جایگاه مناسبی در صادرات مواد غذایی به ویژه لبنیات به این کشور نداریم؟ گفت: صادرات محصولات غذایی و لبنیات به روسیه می‌تواند مورد توجه باشد، چون روسیه یکی از بزرگترین واردکنندگان مواد غذایی است. طبق آمار رسمی در سال 1393 روسیه حدود 40 میلیارد دلار واردات مواد غذایی داشته است. اما طی 6 سال گذشته 60 درصد از وابستگی خود به واردات مواد غذایی را کاهش داده است، اما همچنان بازهم حدود 15 میلیارد دلار در سال واردات مواد غذایی دارد که بخش قابل توجهی از آن به لبنیات اختصاص دارد.
وی با اشاره به مجوز صادرات مواد لبنی از ایران به روسیه برای اولین بار گفت: برای اولین بار در طول تاریخ روابط ایران و روسیه مجوز صادرات مواد لبنی از ایران به روسیه اخذ شد، چون ما پیش از این صادرات مواد لبنی، دامی و آبزیان را به روسیه نداشتیم. بیش از 30 تولیدکننده بزرگ موادلبنی در ایران مجوز صادرات را اخذ کردند و از سال 93 تا به امروز مواد لبنی ایرانی در روسیه پدیدار شد البته این مقدار زیاد نیست.
سفیر پیشین ایران در روسیه با اشاره به توانمندی شرکت‌های موادغذایی کشور ترکیه گفت: کشور ترکیه شرکت‌های عظیمی را ایجاد کرده است و در این بخش توانمندتر از ایران است. بعد از سقوط سوخوی روسیه توسط ترکیه و تحریم‌های روسیه باز هم شرکت‌های ترکیه‌ای پروژه‌های بزرگی را در روسیه داشتند؛ بنابراین ما برای تقویت صادرات به روسیه و دیگر کشور‌ها باید شرکت‌های بزرگی احداث کنیم تا توانایی رقابت با دیگر کشور‌ها را داشته باشیم و دیگر اینکه دولت باید به طور ویژه از شرکت‌های صادراتی حمایت کند. البته وجود حمایت از شرکت‌های صادرات مواد غذایی حتی در دوره کرونا صادرات به روسیه را افزایش داده است.
سنایی درباره مناسبات تغییر موازنه قدرت در دوران پساکرونا گفت: برداشت‌های متفاوتی در این مقوله وجود دارد. گروه بین الملل‌گرایان می‌گویند با بحران کرونا اتحاد بین المللی افزایش می‌یابد و واقع گرایان می‌گویند هیچ اتفاق ویژه‌ای در پیش نخواهد بود، ولی آنچه مهم است این است که حوزه‌های آموزش و اقتصاد و پژوهش در فضای مجازی بسیار متحول خواهد شد. ده ثروتمند دنیا طی این دوره ثروتمند‌تر شده اند ضمن اینکه ساخت واکسن هم از لحاظ مالی فضا را دگرگون کرده است. تمامی کشور‌ها بازنگری در حوزه پژوهشی و آموزشی خواهند داشت.
وی در پایان با تاکید بر اینکه تا به حال درخواستی برای خرید اس400 و اس500 از روسیه نداشته ایم، گفت: برای خرید اس 300 درخواست داشتیم و می‌خواستیم همان قرارداد اجرایی شود. ضمن اینکه تولیدات نظامی ما باعث شده تا نیاز‌های کشور ما برطرف شود. سیاست ما اتکا به تولیدات نظامی داخلی است.

منبع: باشگاه خبرنگاران