یک سال پس از سانحه بوئینگ اوکراینی، بیانیه گروه بررسی سانحه پرواز PS752 تشریح و در آن اعلام شد که ‌با توجه به اینکه در سالگرد سانحه هوایی PS752 قرار داریم و گزارش نهایی بررسی سانحه برای عموم منتشر نشده است، این بیانیه در اجرای بند 6-6 ضمیمه 13 کنوانسیون  جهانی هواپیمایی کشوری صادر می‌شود و در آن گزارشی مختصر از روند پیشرفت تحقیقات ارائه می‌‌شود.


* جزئیات شکل‌گیری بررسی سانحه

به دنبال سانحه مورخ 18 دی 1398 هواپیمای B737-800 به علامت ثبت PSR-UR شرکت هواپیمایی اوکراین اینترنشنال در نزدیکی تهران با ابلاغ معاون وزیر راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران و رئیس سازمان هواپیمایی کشوری، مسئول بررسی سانحه انتخاب و پیرو آن گروه بررسی سانحه شکل گرفت.

این بررسی در اجرای آئین نامه بررسی سوانح و حوادث غیرنظامی مصوب هیئت دولت جمهوری اسلامی ایران مصوب 30 مرداد 1390 صورت پذیرفته است. 

بررسی این سانحه در انطباق با مفاد ضمیمه 13 کنوانسیون بین‌المللی هواپیمایی کشوری قرار دارد، در بررسی این سانحه، ‌استانداردها و توصیه‌های ارائه شده در ضمیمه 13 کنوانسیون به کار برده شده‌اند.

* گزارش‌های منتشر شده یک سال اخیر درباره سانحه بوئینگ اوکراینی 

پس از وقوع سانحه در تاریخ 18 دی 1398 گزارش مقدماتی اولیه که حاوی اطلاعات مقدماتی مربوط به سانحه بود، منتشر شد.

در تاریخ 30 دی 1398 با به دست آمدن و بررسی برخی اطلاعات تکمیلی مانند مکالمات رادیویی ضبط شده و داده‌های راداری، گزارش مقدماتی دوم منتشر شد.

گروه بررسی سانحه در تیرماه 1399 گزارشی از پیشرفت تحقیقات منتشر کرد که در آن جزئیات رویدادها که حاوی اطلاعات مرتبط با شلیک سامانه پدافندی نیز درج شده بود.

پس از بازخوانی جعبه‌های سیاه هواپیما و با توجه به انتظار خانواده جان باختگان جهت آگاهی از محتوای به دست آمده در بازخوانی در شهریور ماه 1399 گزارش بازخوانی جعبه‌های سیاه نیز منتشر شده است. 

* ورود رئیس قوه قضائیه به موضوع سانحه

براساس اصل 172 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، برای رسیدگی به جرائم مربوط به وظایف خاص نظامی یا انتظامی اعضای نیروهای مسلح، محاکم نظامی مطابق قانون تشکیل می‌‌شود.

پس از اعلام ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران مبنی بر شلیک سامانه پدافندی به سمت پرواز PS752 در اثر خطای انسانی، رئیس قوه قضائیه به سازمان قضایی نیروهای مسلح مأموریت داد تا رسیدگی قضایی به این سانحه را انجام دهد.

این رسیدگی در چهارچوب قانون دادرسی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران مصوب 22 اردیبهشت 1364 مجلس شورای اسلامی و مقررات مربوطه صورت می‌پذیرد و بررسی علل خطاها و تخلفات نظامی رخ داده که منجر به این سانحه شده است، در صلاحیت تحقیقات یاد شده است. 

هماهنگی بین مسئول بررسی سانحه و مقامات قضایی، مطابق استانداردهای بند 5-10 ضمیمه 13 انجام شده است.

* آنچه روز 18 دی 98 گذشت 

پرواز شماره 752 از تهران به کی‌اف شرکت هواپیمایی اوکراین اینترنشنال در ساعت 06:12 روز 18 دی ماه 1398 از باند فرودگاه امام خمینی (ره) تهران پرواز کرد، در شرایطی که هواپیما در شرایطی عادی در حال طی مسیر پیش‌بینی شده بود، توسط یکی از سامانه‌های دفاع هوایی اطراف تهران به عنوان هدف متخاصم شناسایی می‌شود و دو موشک در زمان‌های 06:14:39 و 06:15:09 به سمت آن شلیک می‌شود.

موشک اول در زمان 06:14:55 در مجاورت هواپیما منفجر شده و موجب آسیب به هواپیما می‌شود، گروه پروازی تلاش خود را برای کنترل شرایط و ادامه پرواز هواپیما آغاز می‌کنند، اما در نهایت هواپیما در حدود ساعت 06:18 در شرایطی که پس از یک گردش به راست در مسیری به سمت فرودگاه قرار داشت، با زمین برخورد کرده و منفجر می‌شود.

همه سرنشینان هواپیما شامل 9 نفر گروه پروازی و 167 نفر مسافر این پرواز جان خود را از دست می‌دهند.

* حضور نماینده 7 کشور همچنین نماینده ایکائو در ‌تحقیقات سانحه بوئینگ اوکراینی

کشورهایی که از طریق معرفی نماینده در تحقیقات مشارکت داشتند شامل: اوکراین (کشور ثبت کننده و کشور محل بهره‌برداری هواپیما)، ایالات متحده امریکا (کشور طراح و کشور سازنده هواپیما) و فرانسه (کشور طراح و سازنده موتور هواپیما و ارائه دهنده کمک فنی برای بازخوانی جعبه‌های سیاه) بوده است.

همچنین با توجه به حضور افرادی از تابعیت‌های مختلف و افرادی با تابعیت متفاوت ثبت شده در مراحل خرید بلیت، پذیرش و سوار شدن به هواپیما و ثبت گذرنامه استفاده شده برای خروج از مرز، از کشورهای کانادا، انگلستان، سوئد، آلمان و افغانستان به عنوان کشورهایی که به دلیل جان باختن اتباع خود در این سانحه دارای برخی منافع هستند، دعوت شد تا از طریق معرفی کارشناس از فرصت‌های قابل اعطا مطابق بند 5-27 ضمیمه 13 برخوردار شوند؛ همه این کشورها غیر از افغانستان، کارشناس خود را معرفی کردند.

با توجه به ماهیت سانحه و لزوم هماهنگی کامل کشورهای ذی‌مدخل، از سازمان هواپیمایی کشوری بین‌المللی (ایکائو) دعوت شد تا نسبت به معرفی نماینده جهت مشاهده اقدامات و مساعدت احتمال اقدام نماید؛ ایکائو نیز از طریق معرفی نماینده، در جریان تحقیقات قرار گرفت.

*  پیشنهاد اقداماتی برای پیشگیری از رخداد مجدد حوادث مشابه

پس از پایان مرحله جمع‌آوری اطلاعات که با همراهی کشورها و طرف‌های مشارکت‌کننده صورت پذیرفت، گروه بررسی سانحه نسبت به تحلیل آنها اقدام کرد.

بر مبنای تحلیل انجام شده علت وقوع سانحه و سایر عوامل مؤثر در آن شناسایی و اقداماتی برای پیشگیری از رخداد مجدد رویدادهای مشابه پیشنهاد شد.

* بررسی فرایند صدور مجوز پرواز برای بوئینگ اوکراینی توسط بخش‌های اداره کننده فضای پروازی

نتیجه تحقیقات محدود به سؤالاتی درباره چگونگی پرتاب موشک نبوده و بخش مهمی از بررسی‌ها به این پرسش اختصاص دارد که فرایندهای صدور مجوز پرواز برای این هواپیما در شرایطی که منجر به شلیک موشک به سمت آن شد، توسط بخش‌های اداره کننده فضای پروازی، شرکت هواپیمایی و کشور ناظر بر آن چه بوده است.

موضوع چگونگی ارزیابی ریسک ادامه پرواز و وجود اطلاعات برای انجام این ارزیابی نیز مورد بررسی قرار گرفته است. 

* ارسال پیش‌نویس گزارش نهایی در 9 دی ماه ‌99 برای طرف‌های مشارکت‌کننده‌

در بخش «انتشار نتایج » این بیانیه عنوان شده است که با توجه به اینکه بخش مهمی از این تحقیقات با مشارکت سایر کشورها و از طریق دریافت اطلاعات، مشاوره تخصصی و مساعدت فنی صورت پذیرفته است، لازم است قبل از انتشار نهایی گزارش،‌ محتوای آن توسط سایر طرف‌ها نیز مرور شود تا نظرات آنها درباره بخش‌های مرتبط دریافت شده و بر آن اساس، گزارش نهایی منتشر ‌شود.

پیش‌نویس گزارش نهایی در تاریخ 9 دی ماه 1399 برای طرف‌های مشارکت‌کننده ارسال شد‌ و حداکثر تا 60 روز بعد از آن تاریخ، نظارت طرف‌ها ارائه خواهد شد و پس از آن گزارش نهایی با اهداف ایمنی به شکل عمومی منتشر خواهد شد.

این بررسی یک تحقیقات ایمنی هوانوردی است، اصلی‌ترین ابزار ارتقاء ایمنی، اشتراک اطلاعات است؛ در جریان این فعالیت تخصصی، بازنگری در تحلیل‌ها و نتایج در اثر شناسایی موارد جدید و یا اصلاح و بهبود تحلیل‌ها محتمل است، در نتیجه، انتشار عمومی این اطلاعات تا قبل از نهایی شدن آنها ممکن است موجب سردرگمی مخاطبانی که در جریان امور قرار ندارند، شود و از همین رو، تا زمان نهایی شدن، گزارش تحقیقات به صورت عمومی منتشر نخواهد شد.

‌گروه بررسی سانحه یاد جان باختگان این سانحه را گرامی داشته و احترام خود را به احساسات و عواطف خانواده آنها اعلام می‌دارد؛ این بیانیه به 2 زبان فارسی و انگلیسی است.

منبع: فارس